Kinderen vormen de kern van deze roman die zich richt op het voortdurende en onmenselijke beleid van de Amerikaanse overheid aan de Amerikaans-Mexicaanse grens. Het is het eerste boek wat Valeria Luiselli in het Engels heeft geschreven en inmiddels ook in Nederlandse vertaling in de boekwinkels te vinden. Het verhaal gaat door merg en been, niet alleen door het onderwerp, maar ook door de prachtige manier waarop Luiselli haar werk weet te verhouden aan dat van anderen én aan de praktijk van het verhalen verzamelen. Fragmenten uit boeken, muziek, radio en documentatie van de overblijfselen van geschiedenissen van Amerikaans geweld, worden moeiteloos in elkaar vervlochten.
In de roman volgen we een vrouw die onderdeel uitmaakt van een samengesteld gezin. Haar echtgenoot, twee kinderen en zijzelf horen bij elkaar, maar zijn niet allemaal biologisch verwant. De kinderen zijn elkaars stiefbroer en stiefzus, maar ook gegroeid tot elkaars broer en zus. Verwantschap is meer dan alleen bloed. De namen van de personages worden nooit genoemd, wat de eenheid tussen de vier als gezin versterkt. De vier vertrekken op een roadtrip naar het zuiden van de VS voor twee verschillende journalistieke projecten van de ouders. De man wil onderzoek verrichten naar de overblijfselen van Apaches en de vrouw houdt zich bezig met de persoonlijke verhalen van Mexicaanse kindermigranten die in het Zuiden van de VS met gevaar voor eigen leven de grens oversteken en soms verdwijnen. Een groot deel van het boek speelt zich af in de auto, terwijl het gezin naar luisterboeken luistert of de kinderen geleerd wordt lokale flora en fauna te herkennen.
Tegelijkertijd is er altijd de schaduw van de verloren kinderen uit Mexico. Het gaat Luiselli niet om de kinderen die in concentratiekampen vastzitten, hoewel dit haar ook aan het hart gaat, maar om de kinderen die aan de grenspolitie ontsnappen en die op soms nog geen 10-jarige leeftijd alleen of met een groepje de woestijn doortrekken op zoek naar familie. Velen overleven de tocht door de woestijn niet, anderen worden alsnog opgepakt en gedeporteerd.
Deportatie vormt een rode draad in de Amerikaanse geschiedenis en is verbonden met de spoorwegen die voor velen ook welvaart brachten. De geschiedenis van deportatie keert in de roman niet alleen via de verloren kinderen terug, maar ook in de gedaante van de Apaches en hun leider Geronimo. De bewoners van het land worden, na een serie verloren oorlogen in de 19e eeuw per trein gedeporteerd. De geschiedenis lijkt zich te herhalen, kampen die ooit werden gebruikt om de Apaches in op te sluiten, inclusief kinderen, worden nu opnieuw ingericht voor weer een generatie ongewenste inwoners, zoals Fort Still in Oklahoma.
De symboliek is zwaar. Terwijl de kinderen gezellig kibbelen op de achtergrond, weet het hoofdpersonage al dat het gezin op het punt staat uit elkaar te vallen, niet om ruzie, maar omdat de volwassenen verschillende kanten opdrijven in het werk wat zij verlangen te doen. Broer en zus zullen, net als vaak met de migrantenkinderen uit Mexico gebeurt, op den duur van elkaar gescheiden worden.
Het narratief in het boek van Luiselli wordt aangevuld met documentatie op aparte bladzijden: pagina’s met korte bibliografieën over het verzamelen van materiaal over verzwegen geschiedenissen, fictieve inventarisatielijsten waarop de inhoud van verhuisdozen meegenomen door de personages op reis door Amerika staat geschreven en documentatie over de verloren kinderen, althans, zij die zijn opgepakt. Op deze manier creëert de Mexicaans-Amerikaanse schrijver een echo van verhalen van migratie en maakt ze zich los van het genre ‘roman.’ De lijsten laten snippers van levens en teksten zien, snippers die het gevolg zijn van verplaatsing, steeds opnieuw. De pijnlijke gevolgen van het niet-thuis zijn worden eveneens duidelijk. In het zuiden van de VS doet de familie zich voor als Frans, want als Spaanstalige Mexicaan ben je niet altijd veilig of gewenst. Luiselli’s eigen afkomst klinkt zo ook door, wat de lezer doet afvragen in hoeverre de roman autobiografisch is.
Lost Children Archive is een prachtig en pijnlijk boek. Voor iedereen die zich afgelopen weken, maanden en jaren druk heeft gemaakt om de concentratiekampen in het zuiden van de VS is deze roman over de verloren kinderen een aanrader.
Door: Larissa @Lascno
DEEL
Lees ook
Recensie: Invisible Women – Caroline Criado Perez
Recensie: Wij zijn Angela
Recensie: On Fire. The Burning Case For A Green New Deal – Naomi Klein
